Σε όλους όσους έχουν έρθει σε επαφή με τις ολιστικές θεραπείες, είναι λίγο πολύ γνωστό (έστω και ως νοητική γνώση) πως το συναίσθημα επιδρά έντονα και στις άλλες εκφράσεις της ζωής μας. Και οι ενοχές είναι από τα δύσκολα προς διαχείριση συναισθήματα. Ανακατεμένα με ντροπή και φόβο, συχνά πάνε στην άκρη... Και μας τρώνε από μέσα...
Θα ξεκινήσω λοιπόν με αυτό το άρθρο, που αναφέρεται στα πολύ πραγματικά και άμεσα θέματα που αφορούν την ενοχή και την ασθένεια... Όταν πλέον η ασθένεια έχει εκδηλωθεί και φαίνεται ως τιμωρία.
Η συμβολή της ενοχής στην ασθένεια
Συντάκτης: Μαρία Λασσιθιωτάκη (Μέλος του Πανελληνίου Ψυχολογικού Συλλόγου ΑΜ 378)
Πηγή: http://www.healthierworld.gr" onclick="window.open(this.href);return false;
Και ποιός δεν έχει δεχθεί ένοχα ένα καταιγισμό ανακριτικών ερωτήσεων, σχετικών με καταχρήσεις, από τους φίλους ή τους γιατρούς αμέσως μετά από τη διάγνωση μιας ανίατης ή σοβαρής αρρώστιας;
Πολύ συχνά δέκτες αυτών των ερωτήσεων, γίνονται και ασθενείς που ποτέ δεν κάπνισαν και ποτέ δεν έκαναν καταχρήσεις, αναγκασμένοι κι αυτοί να απολογηθούν.
Ο ασθενής νιώθει ενοχή από το βάρος του στίγματος του «πρότερου μη έντιμου βίου», κάνει έτσι κι αλλιώς τυραννικές σκέψεις μετάνοιας για τα λάθη του του και επιπλέον έχει και την κριτική του περιβάλλοντος, τη στιγμή που το μόνο που χρειάζεται είναι συμπαράσταση.Ενοχή ως μέσον χειραγώγησης
Η αλήθεια είναι ότι μας χειραγωγούν όταν μας υποδεικνύουν πιεστικά τον τρόπο υγιεινής ζωής, όταν αναλαμβάνουν να μας υπενθυμίζουν «είδες τι έπαθες που δεν πρόσεχες, θέλεις να πάθεις χειρότερα;»
Η ενοχή έχει στενή σχέση με τις θρησκευτικές αναπαραστάσεις γύρω από την τιμωρία της ηδονήςστη ζωή. Η αρρώστια είναι μια μη ηθική ένδειξη στη ζωή ενός ανθρώπου και έτσι έχει καταγραφεί στους περισσότερους ασθενείς: «τιμωρούμαι για τα λάθη μου, για την αδυναμία μου να διαφυλάξω τη ζωή που μου χαρίστηκε».Αντίθετα με τον ασθενή, ο υγιής άνθρωπος απολαμβάνει μια ηθική καταξίωση, λαμβάνει την θρησκευτική και κοινωνική ανταμοιβή του, επειδή όχι μόνο δεν «αμάρτησε» αλλά κατάφερε να περιορίσει τις καταχρήσεις και τις “αμαρτωλές” ηδονικές αναζητήσεις. Κάπνισμα, λιπαρά, τηγανητά, ζάχαρη, σοκολάτα και γυμναστική κάθονται στο εδώλιο μαζί με τον ασθενή, απαγγέλλεται ένα κατηγορητήριο για τον αναστρέψιμο ή μη αναστρέψιμο ολέθριο τρόπο ζωής. Το κατηγορητήριο, αν και δεν είναι ολωσδιόλου ψέμα, είναι τελείως περιττό αφυπνίζει την ενοχή και καταλήγει να είναι ένας επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας για την πρόγνωση και την πορεία μιας ασθένειας.Η διάγνωση μιας δύσκολης ασθένειας είναι η αρχή μιας πένθιμης ψυχικής διαδικασίας: Το σοκ και ή άρνηση δίνουν τη θέση τους στο θυμό και το παράπονο «γιατί σε μένα;».
Η ενοχή , οι παράγωγες σκέψεις της είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση όχι μόνο στους ασθενείς αλλά και στον περισσότερο κόσμο, λες και πρόκειται για μια αναγκαία συνοδευτική συνθήκη για κάθε μη υγιεινή και «αμαρτωλή» συνήθεια.
Ενοχή είναι η αδυναμία να αποδεχθούμε τις πράξεις μας που ούτως ή άλλως έγιναν και να προχωρήσουμε χωρίς τιμωρίες και ανώφελους μηρυκασμούς στις αναγκαίες αλλαγές του τρόπου ζωής.
Η ενοχή δεν μας αφήνει να ξεπεράσουμε το παρελθόν και να κάνουμε κάτι στο παρόν, χωρίς τύψεις.
Στην αναγκαία απενοχοποίηση χρειαζόμαστε περισσότερο την στήριξη των συγγενών, φίλων γιατρών κλπ αντί της κριτικής τους. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι… λάτρεις των παραβάσεων. Αυτοί θα επικαλεσθούν την στέρηση της απόλαυσης και τον αυστηρό τρόπο ζωής ως επιβαρυντικό παράγοντα της υγείας! Πολλές έρευνες δείχνουν αύξηση του επιπέδου της ανοσοσφαιρίνης όταν δεχόμαστε απολαυστικά τις… παραβιάσεις μας!Είναι προτιμότερο να απολαύσουμε, π.χ ένα ανθυγιεινό φαγητό παρά να το καταναλώνουμε με άγχος και ενοχή. Πολλές από τις… τοξικές απολαύσεις πιθανά να μην αποβαίνουν τόσο βλαβερές αν την ώρα της απόλαυσης δεν μας κυνηγούν κατά πόδας οι τύψεις. Αλλωστε είναι γνωστό ότι το επίπεδο των ορμονών του στρες ανεβαίνει κατακόρυφα όταν ο… εσωτερικός «κριτής» της αμαρτίας μας συνεργάζεται …στενά και με τους επικριτές του περιβάλλοντος.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά...
Η μητέρα μιας φίλης μου διαγνώστηκε με διαβήτη. Ξέροντας ότι έχω διαγνωστεί και εγώ από τα 12 μου, με πήρε τηλέφωνο για υποστήριξη. Η αίσθηση της "τιμωρίας" ήταν τόσο απόλυτη πάνω της
Και θυμήθηκα και τους γονείς μου, που μου λέγανε πως ασθένησα επειδή δεν ήμουν "σωστή" (πάρε ένα θρησκευτικό πρότιπο ΝΑΑΑΑΑ μετά - anyway)
Απορώ και τώρα με την δική μου στάση τότε. Η αρχική άρνηση, το "γιατί σε μένα?". Και μετά την αποδοχή, το "ναι, το άξιζα - αφού δεν πρόσεχα τον εαυτό μου".
Πόσο να τον προσέξει τον εαυτό του βέβαια ένα παιδί 12-?
Και πάρε φάρμακα και μετρίσεις και τα λοιπά... Και φυσικά ΕΝΟΧΕΣ για κάθε τι που έτρωγα και δεν ήταν νερόβραστο.
Όμως οι ενοχές είναι πολύ πιο βαθιά απ'ότι φανταζόμουν... Σε εκείνες τις στιγμές που οι γονείς μου, ξέροντας την προδιάθεση που είχα για διαβήτη (κληρονομικά απ'την μητέρα μου), με ενοχές μου έδιναν κάτι γλυκό. Και μόνο σαν επιβράβευση. Έτσι, για να τα συνδιάσω κιόλας στο συναίσθημά μου.
Και έτσι, με ενοχές έπερνα από την γιαγιά και τον παππού το γλυκό, μιας και δεν το ενέκριναν οι γονείς μου.
Και με ενοχές έμαθα γενικότερα να πέρνω κάθε τι γλυκό, κάθε τι που "δεν είναι για μένα". Γιατί είχα το μίασμα, την ασθένεια και αυτά δεν ήταν για μένα. Και αν έκανα το "λάθος" να πάρω αυτό που "δεν είναι για μένα", έπρεπε να υπάρχουν συνέπειες.
Το ζάχαρο ανέβαινε. Και εννίοτε επέφερε και φωνές και ξύλο - για το καλό μου -
Και έτσι, μαζί με πολλά άλλα, έμαθα να φοβάμαι να ζω, να ελέγχω όσο περισσότερο γίνεται, να σοκάρομαι από την ζωή, να εκπαιδεύομαι στην επιβίωση...
Όμως η Δύναμη να δω αυτά και πέρα από αυτά...Αυτή η αποδοχή που βρέθηκε μπροστά μου, που μου έδωσε το Θάρρος να σκύψω και να δω μέσα μου... Με έκανε να "θυμηθώ" εκείνη τη στιγμή, πίσω από όλα αυτά.
Όταν η Ψυχή μου, μέσα από τους δεκάδες χιλιάδες συνδιασμούς γονιδίων ΕΠΕΛΕΞΕ να πάρει και εκείνο της ασθένειας.
Για να το φέρει μπροστά μου, ως κομμάτι του Δρόμου μου.
Όμως, ακόμα και η ασθένεια είναι επιλογή. Και ο μόνος τρόπος για να είμαι καλά στην επιλογή Μ/μου είναι να την αγγίξω συνειδητά.
Πιστεύω πως, πίσω από τις ενοχές, υπάρχουν οι πιο σπουδέες μας επιλογές.
Αλλά πατάμε στα πόδια μας πλέον 