Σεροτονίνη
Η σεροτονίνη πήρε το όνομά της από τον ορό του αίματος (serum στα λατινικά). Εμπλέκεται μεταξύ άλλων στο άγχος, στον έλεγχο της όρεξης, στη ρύθμιση της θερμοκρασίας, την ψυχική διάθεση, τη συμπεριφορά γενικότερα. Η έλλειψή της θεωρείται υπεύθυνη για ποικίλες ψυχικές διαταραχές, την αϋπνία, την κλεπτομανία, την κατάθλιψη, την ελλειμματική προσοχή των παιδιών, στα ανήσυχα πόδια, στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, στην ινομυαλγία, στην ημικρανία και στον πονοκέφαλο. Έχουμε επίσης εμμονές, αρνητικές σκέψεις, ακαμψία νοητική. Είναι ο νευροδιαβιβαστής των ερωτευμένων. Όλοι οι ερωτευμένοι έχουν υψηλή σεροτονίνη.
[...]
Η κατηγορία των ανθρώπων με χαμηλή σεροτονίνη μοιάζει με την μύγα και με υψηλή σεροτονίνη με την μέλισσα.
Η μύγα έχει την εξής ιδιότητα: να πηγαίνει και να κάθεται σε ότι βρώμικο υπάρχει. Για παράδειγμα, αν ένα περιβόλι είναι γεμάτο λουλούδια που ευωδιάζουν και σε μια άκρη του περιβολιού υπάρχει βρωμιά, τότε η μύγα, πετώντας μέσα σε αυτό το πανέμορφο περιβόλι, θα πετάξει πάνω από όλα τα άνθη και σε κανένα δεν θα καθίσει. Μόνο όταν δει την ακαθαρσία τότε αμέσως θα κατέβει και θα καθίσει πάνω σε αυτή και θα αρχίσει να την ανασκαλεύει αναπαυόμενη στη δυσωδία που προκαλείται από το ανακάτεμα αυτό και δεν θα ξεκολλά από εκεί. Αν πιάναμε μία μύγα και αυτή μπορούσε να μιλήσει και τη ρωτούσες να σου πει μήπως ξέρει αν πουθενά υπάρχουν τριαντάφυλλα τότε εκείνη θα απαντούσε πως δεν γνωρίζει καν τι είναι αυτά «εγώ, θα σου πει, ξέρω που υπάρχουν σκουπίδια, ακαθαρσίες, βρωμιές».
Η μια λοιπόν κατηγορία των ανθρώπων μοιάζει με την μύγα. Έχουν μάθει να σκέφτονται και να ψάχνουν να βρουν ότι κακό υπάρχει αγνοώντας και μη θέλοντας να σταθούν στο καλό. Έχουν χαμηλή σεροτονίνη.
Η άλλη κατηγορία των ανθρώπων μοιάζει με την μέλισσα. Ιδιότητα της μέλισσας είναι να βρίσκει και να κάθεται σε ότι καλό και γλυκό υπάρχει. Ας πούμε για παράδειγμα, πως σε μια αίθουσα που είναι γεμάτη ακαθαρσίες έχει τοποθετήσει κάποιος σε μια γωνιά ένα λουκούμι. Αν φέρουμε εκεί μία μέλισσα, εκείνη θα πετάξει και δεν θα καθίσει πουθενά έως ότου βρει το λουκούμι μόνο εκεί θα σταθεί. Αν πιάσεις τώρα την μέλισσα και την ρωτήσεις που υπάρχουν σκουπίδια αυτή θα σου πει ότι δεν γνωρίζει. Θα σου πει «εκεί υπάρχουν γαρδένιες, εκεί τριανταφυλλιές, εκεί θυμάρι, εκεί μέλι, εκεί ζάχαρη, εκεί λουκούμια» και γενικά θα είναι γνώστης όλων των καλών και θα έχει παντελή άγνοια όλων των κακών. Αυτή είναι η δεύτερη ομάδα των ανθρώπων με υψηλή σεροτονίνη, έχουν καλές σκέψεις και σκέφτονται και βλέπουν τα καλά.
Ντοπαμίνη
[...]
Χρειαζόμαστε την σωστή δόση ντοπαμίνης για την μάθηση και την ευχαρίστηση. Συνδέεται με την ψύχωση και την σχιζοφρένεια, εξαρτήσεις (ναρκωτικά). Χαμηλή τιμή της προκαλεί πάρκινσον. «Μεσότης αλήθεια εστί» έλεγε ο Αριστοτέλης. Ισχύει απόλυτα στην περίπτωση της ντοπαμίνης.
[...]
Επειδή η ισορροπία μεταξύ σεροτονίνης και ντοπαμίνης είναι σημαντική (υψηλή ποσότητα σεροτονίνης κατεβάζει την ντοπαμίνη και το αντίστροφο) το μέτρο είναι το ζητούμενο.
[...]
Η ντοπαμίνη απελευθερώνεται από τον λεγόμενο επικλινή πυρήνα (Nucleks Acckmbens) από εμπειρίες ικανοποίησης όπως η τροφή, το σεξ, τα φάρμακα και το τσιγάρο, την ικανοποίηση από τη μάθηση και τη γνώση και συνδέεται στενά με αυτές. Η ντοπαμίνη παθολογικά μεταβάλλεται σε εξαρτημένα άτομα (ναρκομανείς, ψυχασθενείς) οι οποίοι θέλουν συνεχώς ντοπαμινεργική διέγερση.
Έβλεπα ένα βίντεο που αναφερόταν στην ντοπαμίνη, και αναρωτήθηκα εάν υπάρχει στο forum αναφορά στους νευροδιαβιβαστές, και να που το βρήκα.
Θυμάμαι όταν είχα πρωτοασχοληθεί με αυτούς, κυρίως το δίπτυχο σεροτονίνη-ντοπαμίνη, τα είδα ως "άσπρο-μαύρο": α σεροτονίνη προκαλεί ευτυχία, α η ντοπαμίνη σε κάνει να κινηγάς επιτυχίες, άρα το ένα είναι το καλό, το άλλο το κακό. Όμως τελικά, η Ζωή αφορά τις ισορροποίες, να πορεύεσαι στο "γκρι", αναπτύσσοντας την διάκριση. Και τέτοιοι απόλυτοι διαχωρισμοί μόνο βλάβη προκαλούν.
Να θέτεις στόχους και να κινήσαι προς αυτούς, και να χαίρεσαι την διαδρομή, γεμίζοντας "εκ των έσω". Με άλλα λόγια, να μην περιμένεις την επιβράβευση από έξω, αλλά η ίδια η διαδικασία να σε επιβραβεύει.
Και εκεί μπορούν να έρθουν αντίρροπες δυνάμεις: φυγοπονίαση, βαρεμάρα, έλλειψη εμπιστοσύνης, αναβλητικότητα, έλλειψη (αυτο-)εκτίμισης, κ.ά.. Και χρειάζεται προσοχή και εγρήγορση. Γιατί μία-δυο-τρεις, και στο τέλος παραφυλάνε καταστάσεις άσχημες, βλ απογοήτευση, παραίτηση.
Ίσως ακόμα και αυτό το απλό "θέτω στόχους και κινούμαι προς την ολοκλήρωσή τους" να χρειάζεται καμιά φορά συνειδητή "εξάσκηση".
Σε αυτό το σημείο, να θέσω και τον προβληματισμό του πόσο εύκολες και γρήγορες απολαύσεις υπάρχουν τριγύρω μας, που όμως διαρκούν μία στιγμή, και μάλλιστα υπάρχει και μία ολόκληρη βιομηχανία που θρέφεται από αυτό. Μάνι μάνι το ατελείωτο "σκρολάρισμα" στα social, είναι μία τέτοιας μορφής κατάσταση.
Έτσι, μερικές σκέψεις επί του θέματος.
