ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Άβαταρ μέλους
Vasoula
Site Admin
Δημοσιεύσεις: 88806
Εγγραφή: 24 Απρ 2007 11:47 am
Τοποθεσία: Σείριος

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Δημοσίευση από Vasoula »

Οδυσσέας Ελύτης, 1911-1996

Το πραγματικό όνομα του Οδυσσέα Ελύτη ήταν Οδυσσέας Αλεπουδέλης. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1911 και πέθανε μόλις πριν λίγα χρόνια. Υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές μορφές των γραμμάτων και των τεχνών, τόσο στη σύγχρονη Ελλάδα, όσο και ευρύτερα. Μάλιστα υπήρξε από τους τυχερούς, που το έργο τους αναγνωρίστηκε εν ζωή. Το 1979 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Αρχικά σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, ενώ αργότερα παρακολούθησε και μαθήματα φιλοσοφίας στη Σορβόννη. Πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό «Νέα Γράμματα» το 1935, όπου εκτός από ποιήματα, παρουσίαζε άρθρα και δοκίμια, που αφορούσαν καλλιτεχνικά θέματα της εποχής. Επίσης απασχολήθηκε ως κριτικός τέχνης, ως διευθυντής προγράμματος του Ε.Ι.Ρ, καθώς και σε διάφορους άλλους πολιτιστικούς φορείς.

Επηρεασμένος από τον Πωλ Ελυάρ και άλλους Γάλλους σουρεαλιστές, ακολουθεί το σουρεαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα μαζί με άλλους του είδους, όπως ο Εμπειρίκος και ο Εγγονόπουλος, χωρίς όμως να περιοριστεί σε αυτό. Το 1940 εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Προσανατολισμοί» και ακολουθεί η δεύτερη το 1943 «Ήλιος ο Πρώτος». Άλλα έργα του είναι το «Άξιον Εστί», το «Μονόγραμμα», «Τα Ρω του Έρωτα» κ.ά. Πολλά από τα έργα του έχουν μελοποιηθεί και είναι πολύ γνωστά και αγαπητά στην Ελλάδα.

Όπως ο ίδιος αποκαλύπτει, τα θέματα που τον απασχόλησαν στην ποιητική του δημιουργία και έχουν αποτελέσει σταθμούς στην εξέλιξή του είναι: το Αιγαίο, τα «Νέα Γράμματα», ο υπερρεαλισμός, τα καπρίτσια, τα όνειρα, η ηλιακή μεταφυσική, καθώς και μερικές φυσιογνωμίες, όπως ο Θεόφιλος και ο Κάλβος. Σημαντικό ρόλο στην ποίησή του παίζει η γυναικεία μορφή σαν ιδεώδες προσωποποιημένο με τη μορφή είτε μιας νέας κόρης είτε της μεγάλης μητέρας.

Όλο του το έργο δε θα μπορούσε να καταταχθεί σε κάποια σχολή ή είδος, αλλά μπορούμε να πούμε ότι αναπτύσσεται με βάση τρεις άξονες: την πρόσφατη κοινωνική πραγματικότητα, την Ελλάδα με τις θάλασσές της και τον υπερρεαλισμό.


Αποσπάσματα από τα έργα του

Πάμε μαζί κι ας μας λιθοβολούν
κι ας μας φωνάζουν αεροβάτες
φίλε μου όσοι δεν ένιωσαν ποτέ με τι
σίδερο με τι πέτρες τι αίμα τι φωτιά
χτίζουμε, ονειρευόμαστε και τραγουδάμε!
«Ήλιος ο πρώτος»

Ο Ελύτης πιστεύει στις ηθικές αξίες και αποκηρύσσει τον υλισμό και τον ωφελιμισμό της σύγχρονης εποχής. Κι αυτό, όπως σε κάθε εποχή, όπως σε κάθε φιλόσοφο/ οραματιστή, έχει συνέπειες. Ο ποιητής όμως μας διδάσκει να μην παραδίδουμε τα όπλα, ακόμα κι αν δε μας καταλαβαίνουν, ακόμα κι αν μας κυνηγούν.

Χρόνους πολλούς μετά την Αμαρτία που την είπανε Αρετή μέσα στις εκκλησίες και την ευλόγησαν. Λείψανα παλιών άστρων και γωνιές αραχνιασμένες του ουρανού σαρώνοντας η καταιγίδα που θα γεννήσει ο νους του ανθρώπου. Και των αρχαίων κυβερνητών πληρώνοντας τα έργα η χτίσις θα φρίξει.
«Άξιον Εστί»

Μέσα στους στίχους αυτούς, καταδεικνύεται αφενός η παρακμή του πολιτισμού μας, με χαρακτηριστικά μεσαίωνα, και αφετέρου και το πόσο εξωτερικές-επιφανειακές έχουν γίνει πλέον οι θρησκείες.

Παρόλα αυτά όμως σιγοκαίει μία ελπίδα αναγέννησης, ως φυσική εξέλιξη των κύκλων της ιστορίας, κι αυτό φαίνεται περισσότερο σε ολόκληρο το έργο (Άξιον Εστί). Εδώ φαίνεται η επάνοδος και η κυριαρχία του Ήλιου, του «νοητού Ήλιου», δηλαδή του πνευματικού, που σημαίνει την κυριαρχία του πνεύματος πάνω στην ύλη. Όμως, όπως μας λέει ο ποιητής, «για να γυρίσει ο Ήλιος, θέλει δουλειά πολλή» από εμάς με τη βοήθεια των προγόνων «τους παλιούς μου φίλους καλώ», δηλαδή των αποσταγμάτων της παράδοσης του ανθρώπινου γένους, που θα γίνουν ο οδηγός, η οδός, «η ιερή οδός», που θα μας οδηγήσει στην αναγέννηση του εαυτού μας και του πολιτισμού.

Ο Ελύτης ασχολιόταν με τη μεταφυσική και τον εσωτερισμό, και αυτό είναι έκδηλο στα ποιήματά του. Ο ίδιος αναφέρει πως τον ελκύει η ηλιακή μεταφυσική και κάθε τι που έχει σχέση με το φωτεινό και το ωραίο. Πιστεύει πως ο άνθρωπος δε θα πρέπει να αρκείται στην εξωτερική όψη των πραγμάτων, αλλά να αναζητά την εσωτερική τους ουσία και να παλεύει για αυτό, ιδιαίτερα μέσα στους δικούς μας «σκοτεινούς καιρούς».

Ως ποιητής διαλέγει να εκφραστεί μέσα από την οδό της ΟΜΟΡΦΙΑΣ, την οποία μπορούμε, όπως λέει, να τη χρησιμοποιήσουμε για να φτάσουμε στον «εσωτερικό εαυτό μας που μας υπερβαίνει», δηλαδή στο θείο κομμάτι μέσα μας. Μέσω αυτής της οδού, μπορούμε να μεταλλαχθούμε. Φαίνεται ότι ο ποιητής ασπάζεται τη διδασκαλία του Πλάτωνα για τα 4 αρχέτυπα.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα υπάρχουν 4 αρχέτυπα :
1. Ωραίο
2. Καλό/Αγαθό
3. Αλήθεια
4. Δικαιοσύνη

Αυτά τα 4 αρχέτυπα εκφράζονται στον κόσμο μας μέσα από τους 4 τομείς του πολιτισμού :
1. Τέχνη
2. Θρησκεία
3. Επιστήμη
4. Πολιτική

αντίστοιχα
και ο συνδυασμός αυτών γίνεται μέσω της φιλοσοφίας. Ο Ελύτης λοιπόν είναι ένας φιλόσοφος ποιητής. Ως καλλιτέχνης εκφράζεται μέσω της Τέχνης ενσαρκώνοντας το Ωραίο, αλλά ενδιαφέρεται να φιλοσοφεί επάνω στο σύνολο των πολιτισμικών εκφράσεων.

Μιλάει συνήθως σε γλώσσα συμβολική, η αποκρυπτογράφηση της οποίας μας οδηγεί στην ύψιστη αλήθεια, στην προσέγγιση του ιερού. Ο ποιητής κατ' επέκταση γίνεται μεσολαβητής μεταξύ του ουρανού και της γης, γίνεται ένα ιερό ον.

Αξιοσημείωτο είναι ότι πάντα χρησιμοποιεί την παράδοση, έχοντας καλή γνώση της ιστορίας, της φιλοσοφίας, βέβαια της τέχνης, αλλά και του κοινωνικού/ πολιτισμικού και οικονομικού γίγνεσθαι της εποχής του. Το σημαντικότερο όλων είναι η διατήρηση, στον τρόπο της έκφρασής του και στην κοσμοθεωρία του, των παραδοσιακών ηθικών αξιών, που προκύπτουν για αυτόν μέσα από μία βαθιά συγκριτική μελέτη, το απόσταγμα της οποίας είναι μια ηθική αναλλοίωτη στα βάθη των αιώνων.

Ονειρεύεται έναν άνθρωπο που δε θα είναι ωφελιμιστής, που δε θα αρκείται σε αυτά που έχει, αλλά θα αναζητά να ξυπνήσει κάθε τι ανώτερο μέσα του, ξεφεύγοντας από τα στενά όρια του υλιστικού μας κόσμου. Έναν άνθρωπο φωτεινό και διάφανο.

Όπως ο ίδιος είπε στην ομιλία του, όταν παρέλαβε το βραβείο Νόμπελ :
«Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα, ο παράδεισος ή η κόλαση που θα χτίσουμε. Αν η ποίηση παρέχει μία διαβεβαίωση, είναι ακριβώς αυτή : ότι η μοίρα μας παρ' όλα αυτά βρίσκεται στα χέρια μας.»


Βιβλιογραφία:
- Εγκυκλοπαίδεια «Παιδεία». Εκδοτικός οργανισμός Μαλλιάρης. Θεσσαλονίκη 1979
- «Τέχνη και Μυστικισμός». (αναφορά στον Ελύτη, Ιωάννης Ψαρράς). Εκδόσεις Αρχέτυπο. Θεσσαλονίκη 2002
- Η ομιλία του Ελύτη, στην Στοκχόλμη όταν παρέλαβε το βραβείο Νόμπελ
- «Το άξιον εστί». Οδυσσέας Ελύτης. Εκδόσεις Ίκαρος. 1970
- «Ήλιος ο πρώτος». Οδυσσέας Ελύτης. Εκδόσεις Ίκαρος. 1971

@};-
H Aγάπη μου για εσάς έχει χρώμα Λευκό

Εικόνα
____________________________________________
Reiki Center - Ρεικι

Επιστροφή στο “BIOΓΡΑΦΙΕΣ”