Santa Teresa de Jesus d Avila
Η Ισπανία τον 16ο αιώνα, στα σύνορα με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αποτελούνταν από αρκετές ομάδες με διαφορετική εθνικότητα. Χρειάστηκαν 700 χρόνια για να καταφέρει ν αποκτήσει την ενότητα και την εθνική της ταυτότητα, μέσα από μάχες που έδωσε εναντίον των Μουσουλμάνων εισβολέων, κάτω από την ένωση της Καστίλλης και της Αραγονίας.
Επιβλήθηκε η απέλαση των Μαυριτανών και των Εβραίων, από την Ισαβέλλα και τον Φερνάντο, στ όνομα της υπεράσπισης της Χριστιανικής πίστης ενάντια στις ξένες αιρέσεις. Τα κάστρα και τα μοναστήρια αποτέλεσαν ντόπια σύμβολα ενός έθνους υπό διαμόρφωση. Ήταν παράδοξο, κι όμως, ο 16ος αιώνας ονομάστηκε «Χρυσός Αιώνας» της λογοτεχνίας, της πίστης και της φιλοσοφίας. Ήταν η εποχή που η Ισπανία έδωσε στον κόσμο τόσο διάσημους μυστικιστές όπως: ο ’γιος Ιωάννης του Σταυρού (St. John of the Cross), ο Fray Luis de Leon και η Αγία Τερέζα του Ιησού (St. Teresa de Jesus).
Ο Ισπανικός Μυστικισμός (16ος αι.) αποτέλεσε το σπουδαιότερο επίτευγμα της Ρωμαιοκαθολικής Μεταρρύθμισης, που πραγματοποιήθηκε ως ανταπάντηση στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση (Λούθηρος). Ως μέρος της γενικής αλλαγής του Καθολικισμού, που αποσκοπούσε όχι μόνο ν ανανεωθεί η δομή της εκκλησίας αλλά και το πνεύμα της, ο Ισπανικός Μυστικισμός κατάφερε το αδύνατο, δηλαδή να εκφράσει με λόγια την εμπειρία της μυστικής σχέσης με το Χριστό. Οι εκπρόσωποί του ήταν σαν μια γέφυρα ανάμεσα στην απλή γλώσσα και στην αρχή της υψηλής αισθητικής του μπαρόκ. Τα γραπτά τους ήταν εμπνευσμένα από την πίστη τους στο Θεό, που βασιζόταν στην επιθυμία κι όχι στην υποχρέωση.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Στις 28 Μαρτίου του 1515 γεννήθηκε στην ’βιλα της Παλιάς Καστίλης, στην Ισπανία, η Τερέζα ντε Θεπέδα (Teresa de Cepeda y Ahumada), που αργότερα ονομάστηκε Αγία Τερέζα του Ιησού. Οι ρίζες της οικογένειας της προέρχονταν από το Τολέδο και το Ολμέδο. Ήταν ένα από τα έντεκα παιδιά του Don Alonzo de Cepeda και της Dona Beatriz Ahumada, μορφωμένα μέλη «χαμηλής» αριστοκρατικής τάξης. Από μικρή ηλικία της εμφύσησαν βαθύτατα ευσεβή και ασκητικά ιδανικά, κατά το πρότυπο Αγίων και Μαρτύρων. Ήταν μετρίου αναστήματος, με μαύρες μπούκλες, άσπρο μέτωπο, φωτεινά μάτια και κινήσεις με φυσική χάρη και αξιοπρέπεια.
Η προσωπικότητα της χαρακτηρίζονταν από εξωστρέφεια, ζωηράδα, προσαρμοστικότητα σε κάθε περίπτωση, δεξιοτεχνία σε καθετί που καταπιανόταν, ενθουσιασμό και γενναιότητα. Απόδειξη αυτού ήταν ότι σε ηλικία επτά ετών πήρε τον αδερφό της Rodrigo κι έφυγαν από το σπίτι, προκειμένου ν αναζητήσουν και να συναντήσουν τους Μαυριτανούς στην Αφρική και να πεθάνουν με μαρτυρικό τρόπο. Ευτυχώς, που ένας θείος τους ματαίωσε αυτό το ηρωικό σχέδιο, αφού τους εντόπισε έξω από την πόλη και τους πήρε πίσω μαζί του. Επίσης, είχε ευπαθή υγεία, σπάνια ήταν χωρίς πυρετό, που τις περισσότερες φορές κατέληγε σε προσωρινή παράλυση και μερικές φορές σε παραμιλητά.
Στα δώδεκά της μειώθηκε η θέρμη της ευσέβειας της. ’ρχισε να ενδιαφέρεται περισσότερο για την εμφάνισή της και για τα ιπποτικά βιβλία, παρακινούμενη σ΄ αυτό από κάποιους συγγενείς της, καθώς και για το γάμο. Φοβερά ενοχλημένος ο πατέρας της με όλα αυτά, παρόλο που της είχε αδυναμία, της εναντιώθηκε. Σ αυτή την άσχημη περίοδο, και σε ηλικία δεκατεσσάρων χρονών, πέθανε η μητέρα της κι εκείνη απελπισμένη στράφηκε στην μητρική εικόνα της Παρθένου. Ήταν μεγάλο πλήγμα για την μικρή Τερέζα αυτό, γιατί αγαπούσε πολύ την μητέρα της. Ο πατέρας της πέθανε όταν εκείνη ήταν τριάντα τριών χρόνων. Το 1531 εστάλη στις Αυγουστιανές μοναχές, αλλά εξαιτίας μιας αρρώστιας της επέστρεψε σπίτι της. Σε ηλικία, πια, είκοσι ετών έφυγε κρυφά από το σπίτι της και εισήλθε στο μοναστήρι της «Ενσαρκώσεως», των Καρμελιτών μοναχών στην ’βιλα (εστιάζουν στην περισυλλογή μέσα από την προσευχή, ο Προφήτης Ηλίας και η Παρθένος θεωρούνται οι ιδρυτές ή εμπνευστές του τάγματος).
ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ
Στο μοναστήρι της «Ενσαρκώσεως» (1535) υπέφερε πολύ από διάφορες ασθένειες. Έπεσε μέχρι και σε κώμα. Έπειτα είχε πρόβλημα και με το πόδι της. Για δεκαοχτώ χρόνια τυραννιόταν και δεν σημείωνε καμία πνευματική πρόοδο, πέρα από κάποια πνευματικά οράματα. Παρολαυτά προσπάθησε να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο μέσω της προσευχής και τότε άρχισε να έχει μεταφυσικές εμπειρίες, που αρχικά τόσο η ίδια όσο και οι παπάδες νόμιζαν ότι είχαν να κάνουν με πλάνες και φαντασιοπληξίες. Ήρθε, φυσικά, η ώρα που θεώρησε τα οράματά της αληθινές αποκαλύψεις, που ήθελαν να την πείσουν για ένα πράγμα: ότι ήταν υποχρεωμένη να εργασθεί σκληρά για να σώσει ψυχές και να συμβάλλει στην στερέωση του Χριστιανισμού.
Ωστόσο, δύο Ιησουΐτες εξομολογητές της πείστηκαν για τις πνευματικές της εμπειρίες και την ενθάρρυναν να τις ενδυναμώσει διαμέσου της προσευχής και της εξάσκησης της αρετής. H ίδια αναφέρει στην αυτοβιογραφία της: «Δεν ξέρω πώς να προχωρήσω στην προσευχή ή πώς να την ξαναθυμηθώ, κι έτσι παίρνω μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ αυτό και αποφάσισα ν ακολουθήσω αυτό το μονοπάτι με όλη μου τη δύναμη». Κι έτσι βίωσε περιόδους πνευματικής έκστασης, χρησιμοποιώντας ένα βιβλίο «Abecedario espiritual», την «πνευματική αλφάβητο». Αυτό το βιβλίο, ακολουθώντας το παράδειγμα παρόμοιων έργων μεσαιωνικών μυστικιστών, αποτελούνταν από οδηγίες για έλεγχο της συνείδησης, πνευματική αυτοσυγκέντρωση και ενδοσκόπηση, καθώς και άλλα θρησκευτικά πονήματα. Μέσα από τις εκστάσεις τις κατανόησε και συσχέτισε διάφορά πράγματα. Ένιωθε μέσα από την προσευχή να της δίνει ο Θεός πνευματική ευχαρίστηση, να κυριεύει τις αισθήσεις της, να «λιώνει» η ψυχή της μπροστά στη λάμψη του. Μερικές φορές το σώμα της σηκωνόταν από το έδαφος, κι όταν το ένιωθε να ελαφραίνει πολύ επέστρεφε στη γη και καλούσε τις καλογριές να καθίσουν επάνω της, για να μην συμβεί ξανά. Παρακαλούσε το Θεό να μην της συμβαίνουν αυτά μπροστά στον κόσμο.
Ο ισχυρισμός διαφόρων φίλων της ότι οι υπερφυσικές της εμπειρίες είχαν να κάνουν με κάτι διαβολικό κι όχι με θεία εύνοια, πράγμα που ολοένα αυξανόταν, την οδήγησε σε σκληρά, επιβαλλόμενα από την ίδια μαρτύρια που υπερέβαιναν κατά πολύ τον συνηθισμένο ασκητικό τρόπο ζωής της. Μέχρι που την καθησύχασε ο Francis Borgia στον οποίο και εξομολογήθηκε.
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
Από το 1558 εκείνη άρχισε να ασχολείται με ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο, που θα επανέφερε το καρμηλιτικό τάγμα στην αυστηρή και πνευματική ζωή από την οποία είχε απομακρυνθεί τον 14ο και 15ο αιώνα. Σκέφθηκε να επιβάλλει στον εαυτό της και σε όσους θα ήταν πρόθυμοι ν ακολουθήσουν το παράδειγμα της την πιο αυστηρή αυτοπειθαρχία. Κι αποφάσισε να αναμορφώσει το τάγμα των Καρμελιτών και των Καρμελιτισσών. Υπερνικώντας τις αντιδράσεις της ηγουμένης και των περισσότερων αδελφών της Μονής ίδρυσε, μέσα στο ίδιο το τάγμα των Καρμελιτισσών (όπως είχε γίνει με τους Καπουτσίνος μέσα στο τάγμα των Φραγκισκανών), ένα αυστηρότερο και ασκητικότερο «τάγμα». Το «τάγμα των Ανυπόδητων» όπως ονομάστηκε, τα μέλη του οποίου φορούσαν σανδάλια αντί για παπούτσια.
Έπειτα αποφάσισε να ιδρύσει ένα δικό της μοναστήρι, για την πραγματοποίηση του οποίου δέχτηκε την οικονομική στήριξη μιας φίλης της. Με την εξουσιοδότηση του Πάπα Πίου Δ΄ η Τερέζα ίδρυσε το 1562 την μονή του Αγίου Ιωσήφ, το πρώτο μοναστήρι όπου εφαρμόστηκε η Καρμηλιτική Μεταρρύθμιση. Με μεγάλο σθένος η Τερέζα εφάρμοσε αυτό που είχε αποφασίσει. Η απόλυτη πενία της νέας μονής προκάλεσε σκάνδαλο στους κατοίκους, αρχικά, και στη συνέχεια στις αρχές τη ’βιλα, και έφτασε στον κίνδυνο του διωγμού για την Τερέζα. Όμως, με την προστασία του επισκόπου αυτό ξεπεράστηκε. Εκεί τα πέντε πρώτα χρόνια ήταν σε απομόνωση κι έγραψε το πρώτο σημαντικό έργο της, την «Αυτοβιογραφία» της, κείμενο από τα πιο σπάνια, ύστερα από διαταγή. Εκεί απεικονίζει τα διαφορετικά στάδια της προσευχής, με μεταφορές παρμένες από τον τρόπο που εξασφαλίζει κάποιος νερό για να ποτίσει έναν κήπο. Το ύφος της ήταν μειλίχιο και ταπεινό, προκειμένου να μην στρέψει εναντίον της την Ιερά Εξέταση. Οι μυστικιστικές εμπειρίες, που περιγράφει, οδηγούν τον αναγνώστη σε ποιητική συγκίνηση, ξυπνούν μέσα του τον ποιητή, αν υπάρχει.
Το 1567 ο επικεφαλής του καρμηλιτικού τάγματος, Ιωάννης Βαπτιστής Ρόσι, ενέκρινε τη μεταρρύθμιση, δίνοντας εντολή στην Τερέζα να ιδρύσει κι άλλα γυναικεία μοναστήρια και ανδρικά. Ήταν 51 ετών, αλλά αυτό δεν σταματούσε την δράση της, που την υποχρέωνε να ταξιδεύει συνέχεια σε διάφορα μέρη της Ισπανίας. Κατά τη διάρκεια της θεμελίωσης άλλης μιας μονής, στην Medina del Campo, η Τερέζα γνώρισε έναν νεαρό Καρμηλίτη ιερέα, τον Fray John of St. Matias, τον μετέπειτα ποιητή και μυστικιστή Ιωάννη του Σταυρού (Juan de la Cruz), στο πρόσωπο του οποίου είδε έναν εξομολογητή, έναν αδελφό και πατέρα Τότε η Τερέζα έγραψε το έργο «Ο δρόμος της Τελειότητας», όπου απευθύνεται στις μοναχές της διδάσκοντας τους τις βασικές αρετές, που απαιτούν προσπάθεια από μέρους τους, διαφωτίζοντας την πρακτική της προσευχής. . Έργο οδηγό για την πνευματική πειθαρχία. Ο ’γιος Ιωάννης αγκάλιασε με βαθύ πάθος τη μορφή της Τερέζας, έγινε μαθητής της και προσπάθησε να εξαπλώσει τις ιδέες της, πράγμα που τον οδήγησε στη φυλακή του Τολέδο (1577), από την οποία δραπέτευσε, αλλά σύντομα οι διώξεις τον έκαμψαν και πέθανε σε ηλικία σαράντα εννιά ετών. Η Αγία Τερέζα της ’βιλα και ο Ιωάννης του Σταυρού, σύμφωνα με διάφορες πηγές, καθώς και προγενέστεροι Καθολικοί μοναχοί και μύστες δέχονταν τις Νεοπλατωνικές αντιλήψεις περί μετενσάρκωσης, είτε αποδεχόμενοι τις απόψεις άλλων μυστών, είτε από προσωπική εμπειρία που απέκτησαν με προσευχή, εσωστροφή και διαλογισμό. Ήταν οι μέγιστοι μύστες του Χριστιανισμού στην Ισπανία του 16ου αιώνα.
Παρά την ευαίσθητη υγεία της και τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετώπισε η Τερέζα πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής της ιδρύοντας και οργανώνοντας άλλες 16 μονές σε διάφορες περιοχές της Ισπανίας. Το 1575 ο Πάπας Γρηγόριος ο ΙΓ΄, ως αρχηγός των Καρμελιτών, απαγόρευσε την συνέχιση της δραστηριότητας της, κι έτσι ξέσπασε μια διοικητικού χαρακτήρα διένεξη ανάμεσα στους «Ενυπόδητους» Καρμελίτες και στους «Ανυπόδητους». Αυτό το περίμενε η Τερέζα, αλλά δεν ήξερε πώς να το αποτρέψει. Όμως, στα εξήντα της χρόνια είχε αναπτύξει μέσα της πείρα, βούληση και πείσμα, που δεν μπορούσε παρά να οδηγήσει στη νίκη. Παρά τη συμμαχία της με τον Φίλιππο τον Β΄ και τον Δούκα της ’λβα φυλακίστηκε στο Τολέδο για δύο χρόνια. Τελικά, ύστερα από επίμονες διαπραγματεύσεις ο Φίλιππος ο Β΄ ανέλαβε την διοικητική αυτονομία του τάγματος των «Ανυπόδητων» Καρμελιτών. Το 1977 έγραψε «Το Εσωτερικό Κάστρο», ένα ώριμο έργο που αποτυπώνει τον τρόπο μετατροπής της προσευχής από την έκσταση στον πνευματικό γάμο με το Χριστό και το Θεό. Το εσωτερικό κάστρο είναι η ψυχή, στης οποίας τον πυρήνα κατοικεί η Τριάδα. Η εξέλιξη στην προσευχή επιτρέπει στο άτομο ν αποκτήσει μεγαλύτερη οικειότητα με το Θεό. Η οικειότητα αυτή σηματοδοτείται από ένα προοδευτικό ταξίδι μέσα απ τα δωμάτια του κάστρου, από το πιο απομακρυσμένο στο πιο κεντρικό και φωτεινό. Καθένα από τα δωμάτια του κάστρου διακρίνεται από ένα διαφορετικό στάδιο εξέλιξης της προσευχής, με τις ακόλουθες επιδράσεις σε κάθε φάση στην ζωή του ατόμου.
ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
Οι διδαχές της Τερέζας διακρίνονταν από έναν όμορφο συνδυασμό απλότητας και βάθους παράλληλα. Η Τερέζα έλεγε ότι είναι πολύ σημαντικό να μπορεί κάποιος ν απομονωθεί και να έχει χρόνο να βρεθεί με αυτόν που ξέρουμε ότι μας αγαπάει. Επίσης, έλεγε, ότι δεν είναι σημαντικό να σκέφτεται κάποιος πολύ, αλλά ν αγαπάει πολύ, κι έτσι να κάνει το καλύτερο που τον παρακινεί στην αγάπη.
Η αγάπη, επισήμαινε, δεν είναι σπουδαία ευχαρίστηση, αλλά επιθυμία να ευχαριστήσεις το Θεό για καθετί. Για εκείνη η πνευματική ζωή ήταν μια στάση ζωής κι όχι ένας κανόνας. Μας λέει ποιος είναι ο δρόμος που οδηγεί στην ένωση της ψυχής με τον Θεό, μέσω κάποιων σταδίων (ευσεβής διαλογισμός ή συγκέντρωση, απόσυρση της ψυχής από εξωτερικά ερεθίσματα, ευσεβής αναλογισμός των μαρτυρίων του Χριστού και της μετάνοιας). Παρόλ αυτά διακήρυττε την φτώχεια, πίστευε στην εργασία κι όχι στην ζητιανιά. Πίστευε στην υπακοή στο Θεό περισσότερο από την ποινή της μετάνοιας, κι έλεγε: «Αν κάνεις κάτι λάθος, μην τιμωρείς τον εαυτό σου, άλλαξε». Όταν κάποιος ένιωθε δυστυχισμένος η συμβουλή της ήταν: «Να πας σ ένα μέρος που θα μπορείς να βλέπεις τον ουρανό, να κάνεις μια βόλτα». Επίσης, κάποιοι έμεναν άναυδοι όταν πήγαινε να φάει καλά κι εκείνη απαντούσε: «Υπάρχει ένας χρόνος για πέρδικα και ένας χρόνος για μετάνοια». Στ αδέρφιά της, που επιθυμούσαν να διαλογιστούν πάνω στην κόλαση, η απάντησή της ήταν: «Μην το κάνεις».
Η Αγία Τερέζα απεικονίστηκε πάνω σε διάφορους πίνακες καθώς και σε πολλά μνημεία. Επίσης, το έργο της εξυμνήθηκε από πολλούς σύγχρονους της και μη, ένας εκ των οποίων ήταν και ο Φραγκίσκος της Ασίζης.
Επίσης, εκτός όσων αναφέρθηκαν παραπάνω έγραψε ακόμα τα εξής: «Πνευματικές σχέσεις», Κραυγές της ψυχής προς τον Θεό», Αντιλήψεις σχετικά με την Αγάπη του Θεού», «Το βιβλίο των Βάσεων», 458 επιστολές και πολλά ποιήματα. Δρόμο προς την ποίηση άνοιξε η Τερέζα κι όχι ο Ιγνάτιος Λογιόλα, όπως θεωρείται από πολλούς. Παρακάτω είναι ένα από τα πολλά ποιήματα της, πολύ δημοφιλές, που το χρησιμοποιούσε ως «σελιδοδείκτη» στα βιβλία της. Βρέθηκε στο βιβλίο των προσευχών της μετά το θάνατο της στις 4 Οκτωβρίου 1582 στην ’λβα της Σαλαμάνκα. Όσια έγινε στις 24 Απριλίου 1614, από τον Πάπα Παύλο V και Αγία στις 12 Μαρτίου 1622, από τον Πάπα Γρηγόριο XV. Σύμβολα της είναι η καρδιά, το βέλος, το φτερό, το βιβλίο και το ράσο των «Ανυπόδητων» Καρμελιτών. Θεωρήθηκε το 1970 ως μία από τους τριάντα τρεις γιατρούς της εκκλησίας, για τα γραπτά της και τις διδαχές της στην προσευχή.
Παρακολουθώντας ολόκληρη τη ζωή της Αγίας Τερέζας μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όταν ο άνθρωπος ενωθεί με το Θεό, στο βαθμό που του επιτρέπεται σ΄ αυτόν τον κόσμο, τότε βρίσκεται στο «κέντρο» του εαυτού του. Με άλλα λόγια, κατακτά την ακεραιότητα ενός παιδιού του Θεού, κι ενός ανθρώπινου όντος, που έχει εκπληρώσει το σκοπό της -τωρινής του- ύπαρξης.
Μην αφήσεις τίποτα να σε ταράξει, τίποτα να σε φοβίσει.
Όλα τα πράγματα περνάνε. Ο Θεός ποτέ δεν αλλάζει.
Η υπομονή οδηγεί στην απόκτηση των πάντων.
Όποιος έχει το Θεό μέσα του δεν χρειάζεται τίποτα άλλο.
Μόνο ο Θεός αρκεί
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, κεφ.60ο Ισπανικός Μυστικισμός
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, Τόμος 57
3. Journal of Religion and Phsychical, British Library, http://www.bl.uk" onclick="window.open(this.href);return false;
4. http://www.wf-f.org" onclick="window.open(this.href);return false;
5. http://www.wikipedia.org" onclick="window.open(this.href);return false;
6. http://www.theosophy.gr" onclick="window.open(this.href);return false;
7. http://www.poetseers.org" onclick="window.open(this.href);return false;
8. http://www.karmel.at/eng" onclick="window.open(this.href);return false;
9. http://www.ourgardenofcarmel.org" onclick="window.open(this.href);return false;
ΑΓΙΑ ΤΕΡΕΖΑ
ΑΓΙΑ ΤΕΡΕΖΑ
H Aγάπη μου για εσάς έχει χρώμα Λευκό
____________________________________________
Reiki Center - Ρεικι
____________________________________________
Reiki Center - Ρεικι